Inkubator kuchenny - wsparcie lokalnego przetwarzania produktów żywnościowych

Inkubatory przetwórcze/kuchenne powstają już w Polsce i mają różny charakter oraz formy własności.

Inkubator kuchenny/przetwórczy – co to jest?

Bezpośrednia sprzedaż płodów rolnych - także tych przetworzonych - może być istotnym źródłem dochodu dla mieszkańców wsi. Inkubatory kuchenne/przetwórcze dają też szansę utrzymania się na rynku lokalnym producentom i zapewniają oczekiwaną przez konsumentów naturalną i zdrową żywność.

Niestety jeszcze do niedawna wytwarzanie lokalnej żywności napotykało na wiele barier. Poza tym – zazwyczaj lokalne produkty spożywcze wytwarzane są na małą skalę – prezentowane i sprzedawane najczęściej podczas dożynek, festynów, lokalnych targowiskach czy ryneczkach. Przez wzgląd na zawiłe przepisy prawne, brak infrastruktury oraz efektywnej i umiejętnie prowadzonej promocji rolnicy i mniejsi przedsiębiorcy nie wchodzili na szerszy rynek z oficjalną sprzedażą swych płodów rolnych. Tracili przez to szansę na dodatkowy dochód, ginęła lokalna tradycja, nie było też możliwości bezpośredniego kontaktu konsumenta z wytwórcą.

Dlatego też Inkubator kuchenny/przetwórczy jest jednym ze sposobów pomocy lokalnym producentom żywności w wejściu na drogę profesjonalnej i legalnej produkcji i sprzedaży - zanim będą mogli zainwestować większe środki na uruchomienie własnego przedsięwzięcia.

Jak można przeczytać w „Poradniku tworzenia i funkcjonowania Inkubatora Kuchennego” zamiast zaczynać od kosztownej inwestycji związanej z budową nowego zakładu, producent żywności nieprzetworzonej może sprawdzić swoje umiejętności przetwórcze oraz możliwości wprowadzenia na rynek (opakowanie, etykietowanie, dystrybucja i sprzedaż) oryginalnego, własnego produktu w zgodzie z przepisami sanitarnymi i weterynaryjnymi.

Inkubator kuchenny/przetwórczy jest więc miejscem, w którym rolnik, gospodarstwo agroturystyczne lub inny właściciel surowców roślinnych i/lub zwierzęcych może rozpocząć ich przetwarzanie korzystając z infrastruktury inkubatora, maszyn i urządzeń oraz doradztwa oferowanego przez podmiot prowadzący inkubator.

Inkubator kuchenny/przetwórczy – kiedy z niego skorzystać?

W „Poradniku tworzenia i funkcjonowania Inkubatora Kuchennego” zaznaczono, że Inkubator warto tworzyć wtedy, gdy istnieją lokalne tradycje związane z wytwarzaniem i przetwórstwem produktów żywnościowych lub kiedy pojawiają się osoby podejmujące próby wytwarzania takich produktów.

Za utworzeniem Inkubatora przemawiają:

• duża dostępność surowca - jeżeli na danym terenie znajdują się odpowiednio duże zasoby surowca o pewnych charakterystycznych cechach, a lokalni producenci mają umiejętności w zakresie specyficznego sposobu jego przetwarzania, to może właśnie dla nich Inkubator kuchenny/przetwórczy wspierający ich starania w początkowym etapie rozwoju będzie najlepszym rozwiązaniem;
• położenie w regionie turystycznym;
• zainteresowanie konsumentów lokalną żywnością;
• tradycje produkcji unikatowych surowców i/lub produktów żywnościowych.

„Poradnik tworzenia i funkcjonowania Inkubatora Kuchennego” określa także potrzeby potencjalnego użytkownika, które może zaspokoić Inkubator kuchenny/przetwórczy:

• zapewnienie miejsca do produkcji żywności wyposażonego w odpowiednie maszyny i/lub urządzenia konieczne dla wytworzenia danego produktu, posiadające niezbędne atesty i parametry pozwalające na produkcję żywności - uzyskanie przez Inkubator pozwoleń odpowiednich służb (np. Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej czy Powiatowego Lekarza Weterynarii), z których korzysta użytkownik;
• bieżące doradztwo, zarówno w zakresie technologii, jak i opłacalności produkcji;
• możliwość korzystania przez użytkownika z podstawowych urządzeń do pakowania, znakowania i etykietowania swoich produktów i wyrobów zgodnie z obowiązującymi przepisami;
• wsparcie w zakresie marketingu i efektywnej sprzedaży swoich produktów;
• kontakty z innymi producentami i możliwość wymiany doświadczeń.

Inkubatory kuchenne/przetwórcze są instytucjami otoczenia biznesu tak jak Inkubatory przedsiębiorczości, parki  czy Inkubatory technologiczne. Celem tworzenia Inkubatorów jest wsparcie rozwoju lokalnego ogólnie lub w wybranej dziedzinie gospodarki. W przypadku Inkubatorów kuchennych/przetwórczych jest to rozwój przetwórstwa rolno-spożywczego na danym obszarze.

Inkubator kuchenny/przetwórczy – różne formy występowania

„Poradnik tworzenia i funkcjonowania Inkubatora Kuchennego” prezentuje sześć modeli występowania Inkubatorów kuchennych/przetwórczych.

To od właściciela Inkubatora i lokalnych wytwórców będzie zależeć, który model uznają za najbardziej odpowiedni. Można bazować na kilku modelach jednocześnie lub wybrać jeden jako optymalny dla danej sytuacji.

Poniżej zaprezentowane zostały przykładowe rozwiązania możliwe do zastosowania:

• Model I - rolnik wynajmuje „infrastrukturę” Inkubatora. Sam przywozi swój surowiec do produkcji, przetwarza go w oparciu o własną recepturę i na własny rachunek sprzedaje gotowy produkt;
• Model II - Inkubator na zlecenie rolnika przetwarza dostarczony przez niego surowiec;
• Model III - rolnik dostarcza surowiec, przetwarza go w oparciu o własną recepturę i sprzedaje Inkubatorowi, który zajmuje się dalszą dystrybucją;
• Model IV - rolnik, podobnie jak w modelu III dostarcza surowiec i przetwarza go, jednak właścicielem receptury jest Inkubator, który kupuje gotowy produkt od rolnika i zajmuje się jego dalszą sprzedażą;
• Model V - rolnik sprzedaje surowiec do Inkubatora i produkt powstaje według jego receptury, jednak samym przetwarzaniem i sprzedażą gotowego wyrobu zajmuje się Inkubator;
• Model VI - rola rolnika ogranicza się jedynie do sprzedaży surowca, np. ekologicznego. Pozostałe działania, to jest przetwarzanie i sprzedaż, realizuje Inkubator. W przeciwieństwie do modelu V., właścicielem receptury jest Inkubator.

Przy wyborze modelu korzystania z Inkubatora przez rolnika, należy pamiętać o podatkach i ubezpieczeniach (więcej o nich w „Poradniku tworzenia i funkcjonowania Inkubatora Kuchennego”).

W kolejnym artykule poruszymy temat dystrybucji i sprzedaży produktów przetworzonych w Inkubatorze, procedury rejestracji Inkubatora, a także wydatków związanych z jego utworzeniem.