Wraca kontrowersyjny projekt ustawy o franczyzie

- Wolny rynek to nie wolna amerykanka. Chcemy równości uczestników tego rynku, zarówno wielkich sieci, jak i drobnych przedsiębiorców, którzy decydują się na zawarcie umowy franczyzy. Właśnie w imię równości i sprawiedliwości został przygotowany projekt ustawy, skoro próby samoregulacji branży się nie powiodły – powiedział wiceminister sprawiedliwości Marcin Warchoł podczas konferencji prasowej w Ministerstwie Sprawiedliwości.

Przypomnijmy, że temat uregulowań prawnych rynku franczyzy został wywołany w 2020 roku przez głośny temat ajentów Żabki. Więcej na ten temat przeczytasz w naszym wywiadzie z rzecznikiem Adamem Abramowiczem.

Najważniejsze rozwiązania korzystne dla franczyzobiorców i franczyzodawców, które znalazły się w projekcie zostały omówione w czasie konferencji.

Definicja franczyzy

Projekt ustawy wprowadza jasną definicję franczyzy, której dotąd nie było w polskim porządku prawnym. Pozwoli to – w razie sporu – uniknąć dowolnych interpretacji przed sądem.

Dokument informacyjny znany przed zawarciem umowy

Nowe przepisy zobowiązują franczyzodawcę do udostępniania franczyzobiorcy na 14 dni przed podpisaniem umowy dokumentu informacyjnego zawierającego najistotniejsze jej warunki. To zapewni większą ochronę prawną franczyzobiorcy.

Nowy sąd arbitrażowy

Ministerstwo Sprawiedliwości proponuje także utworzenie sądu arbitrażowego, który rozpoznawałby sprawy dotyczące umowy franczyzy. W projekcie określono m.in. zasady postępowania przed tym sądem i skuteczności jego wyroków. Sąd ten przyspieszyłby postępowania w takich sprawach i ułatwił dalszą współpracę stron.

Zakaz konkurencji – precyzyjne reguły

Ustawa określi też zakres zakazu konkurencji, co zapewni ochronę interesów franczyzodawcy i jednocześnie nie ograniczy nadmiernie prawa franczyzobiorcy do podejmowania zatrudnienia lub prowadzenia działalności gospodarczej.

Termin wypowiedzenia umowy

Projekt ustawy reguluje sprawę terminów wypowiedzenia. Wzięto pod uwagę interesy obu stron. Nikt nie będzie jednak związany umową mimo pojawienia się szczególnych okoliczności, które sprawiają, że prowadzenie dalszej działalności franczyzowej stałoby się bezcelowe.

Kary umowne i weksle

Proponowane w projekcie rozwiązania uwzględniają postulaty franczyzobiorców. Kary umowne za naruszenie umowy są bowiem jedną z najbardziej istotnych kwestii przesądzających o opłacalności franczyzy i równowadze stron biznesu.

Nowe przepisy zawierają też rozwiązania dotyczące weksli in blanco - powszechnego zabezpieczenia roszczeń franczyzodawcy. Doprecyzowują praktykę wystawiania takich weksli.

Specjalna aplikacja dla umów franczyzy

Kolejnym zaprezentowanym pomysłem jest stworzenie aplikacji dla umów franczyzy, która pozwalałby na sprawdzenie, czy dana umowa nie wykracza poza dobre praktyki. Rozwiązanie oparte byłoby na specjalnym algorytmie. Dzięki temu można by zweryfikować, czy umowa spełnia odpowiednie standardy rynkowe.

Znak dobrej marki – gwarancja renomy biznesu

Innym pomysłem Ministerstwa Sprawiedliwości jest wprowadzenie znaku dobrej marki lub dobrych praktyk, którym posługiwałby się franczyzodawca spełniający wypracowane standardy rynkowe. Dzięki takiemu logo potencjalny franczyzobiorca dostawałby informację, że franczyzodawca spełnia najwyższe standardy, a franczyzodawca wzmocniłby swą renomę.

PRZYPOMNIJMY

Wcześniej na zlecenie Ministerstwa Sprawiedliwości powstała analiza rynku franczyzy w Polsce, zawierająca szereg postulatów legislacyjnych. W celu wyeliminowania rynkowych patologii i wzmocnienia pozycji franczyzobiorców kosztem franczyzodawców, w raporcie zaproponowano uregulowanie umowy franczyzy w Kodeksie cywilnym, a także nowelizację przepisów o czynach nieuczciwej konkurencji, ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz przepisów o wykroczeniach. Organizatorzy sieci musieliby przedstawiać potencjalnemu franczyzobiorcy tzw. prospekt informacyjny na co najmniej dwa tygodnie przed podpisaniem umowy lub zapłatą za cokolwiek. Byłby to dokument zawierający ogromną ilość danych: wzór umowy franczyzowej, wykaz wszystkich opłat, obowiązków, kar itp. - lista zawiera łącznie aż 25 pozycji:

• opis działalności franczyzowej organizatora sieci i jej dotychczasową historię, w tym liczbę zawartych umów franczyzowych i liczbę czynnych umów franczyzowych według danych nie późniejszych niż trzy miesiące przed datą przedstawienia prospektu informacyjnego; 
• informacje o organizatorze sieci i podmiotach pozostających z nim w stosunku zależności lub dominacji, jak również o podmiotach powiązanych; 
• sprawozdania finansowe za przynajmniej dwa ostatnie lata obrotowe; 
• informację o sprawach sądowych dotyczących franczyzy, które kwestionują system franczyzowy lub mogą zagrozić funkcjonowaniu franczyzy i których stroną jest organizator sieci lub podmioty z nim powiązane; 
• szczegółowy opis zasad działalności sieci franczyzowej oraz ogólny opis działalności, która ma być wykonywana przez franczyzobiorcę; 
• wynagrodzenie organizatora sieci, w tym także wszelkie formy wynagrodzenia pośredniego; 
• opis profilu idealnego franczyzobiorcy, w tym wymogi co do ewentualnego wcześniejszego doświadczenia w prowadzeniu działalności gospodarczej, poziomu wykształcenia i innych cech, które franczyzobiorca musi lub powinien posiadać; 
• wymogi dotyczące bezpośredniego i osobistego zaangażowania franczyzobiorcy w prowadzenie działalności franczyzowej; 
• szczegółowe informacje o całkowitych, szacunkowych nakładach inwestycyjnych niezbędnych do poniesienia celem rozpoczęcia działalności franczyzowej; 
• szczegółowe informacje o szacunkowej wartości zapasów towarów, jeżeli dotyczy to danej działalności i warunków płatności za nie;  
• szczegółowe informacje na temat zobowiązania franczyzobiorcy do zakupu wszelkich towarów lub usług wymaganych do rozpoczęcia lub prowadzenia działalności franczyzowej; 
• szczegółowe informacje o zakresie pomocy dla franczyzobiorcy, w tym w szczególności o innowacjach technologicznych, szkoleniach franczyzobiorców i pracowników (w tym o czasie ich trwania, treści i kosztach), o podręcznikach franczyzowych; 
• informację na temat pomocy ze strony organizatora sieci w analizie i wyborze lokalizacji, w której działalność franczyzowa ma być wykonywana; 
• szczegółowe informacje o nadzorze nad sposobem wykonywania działalności franczyzowej przez franczyzobiorcę, w tym o zakresie dokumentów i danych jakie będzie obowiązany udostępniać franczyzobiorca; 
• szczegółowe informacje o znaku towarowym i innych prawach własności intelektualnej związanych z działalnością franczyzową, które będą wykorzystywane przez franczyzobiorcę; 
• szczegółowe informacje na temat sposobu postępowania z know-how w zakre-sie produktów, procesów lub zarządzania oraz poufnych informacji związanych z przemysłem, handlem, finansami po rozwiązaniu umowy; 
• szczegółowe informacje o zakazie konkurencji obowiązującym franczyzobiorcę po rozwiązaniu umowy; 
• pełną kopię standardowej umowy franczyzowej (i ewentualnej umowy przedwstępnej), która ma zostać zawarta z franczyzobiorcą; 
• określenie zasad przejścia praw i obowiązków z umowy franczyzy, zasad dziedziczenia, zasad dopuszczalności zmian składu wspólników franczyzobiorcy bez zgody organizatora sieci i inne podobne ograniczenia, jeżeli istnieją; 
• zdarzenia, które spowodują nałożenie kar, innych obciążeń lub wypłatę odszkodowania i ich odpowiednich kwot; 
• informacje, czy franczyzobiorca będzie zobowiązany do minimalnych kwot zakupu towarów i usług od organizatora sieci lub osób wyznaczonych przez organizatora sieci oraz o możliwości i warunkach odmowy przyjęcia produktów lub usług wymaganych przez organizatora sieci; 
• informację, czy istnieje stowarzyszenie lub inna organizacja zrzeszająca franczyzobiorców; 
• okres obowiązywania umowy franczyzowej i warunki jej przedłużenia, jeżeli są przewidziane; 
• wysokość wszelkich bieżących opłat przypadających do zapłaty przez franczyzobiorcę na rzecz organizatora sieci lub osoby trzeciej przez niego wskazanej, z wyszczególnieniem tytułów zapłaty, a w tym w szczególności bieżące wynagrodzenie organizatora sieci, czynsz za udostępnione do korzystania rzeczy, w tym opłaty z tytułu najmu lokalu i minimalne ubezpieczenie; 
• określenie, czy organizator sieci może czerpać zyski z podnajmu lokalu franczyzobiorcy (gdy franczyzobiorca podnajmuje lokal od organizatora sieci).